Sierhuis, een schilderende legende

Gerry Broos van Galerie Dom'Arte met kunstenaar Jan Sierhuis.

Zonder iets herkenbaars of een thema vindt Sierhuis het lastig werken: „Als er die vorm alvast maar staat, dan gaat het verder vanzelf. Het onderwerp ontstaat al schilderend.“

Galeriehoudster Gerry Broos heeft er lang over gedaan om een weloverwogen keuze te maken uit het omvangrijke oeuvre van Jan Sierhuis. „Ik zocht vooral die doorwrochte doeken, maar ik wilde ook de diversiteit aan thema's laten zien.“

De tentoonstelling toont werken vanaf de jaren tachtig tot nu toe. De laatste doeken zijn snel opgezet, in transparante lagen. „Ze zijn lekker los geschilderd. Je hoeft er toch niet altijd zo lang op door te drammen?“, stelt de kunstenaar.

De galerie in de verbouwde boerenschuur blijkt een prima locatie voor de heftige schilderijen van Sierhuis. Willem Sandberg verfoeide die kracht van de doeken wel eens: „Hij kon er niets naast hangen“, herinnert Sierhuis zich. Toch noemde die beroemde directeur van het Stedelijk Museum in Amsterdam de kunstenaar „echt een facet van de Nederlandse Schilderkunst“.

Dat ‘facet’ kenmerkt zich door wilde kleuren die in golvende, haast bibberende penseelvoering op het doek zijn gebracht. „Een zwemmende manier van schilderen“, noemt hij het zelf. Soms is de verf transparant of tekenachtig, dan weer dik op het doek gespateld.

Hoe zeer de galeriehoudster ook heeft getracht de diversiteit in thematiek te tonen, direct bij binnenkomst valt al een rode draad op in zijn doeken: hun erotische lading. Die erotiek is vanzelfsprekend in werken met als ‘liefdespaar op het strand’. Maar minder voor de hand liggend is dat een geel ‘landschap’ bij Sierhuis vooral een soort vingerboom met een enorme vagina is. Zelfs in een werk als ‘moeder en kind’ zijn de verhoudingen haast Freudiaans seksueel getint.

„Het gekke is dat ik daar helemaal niet aan denk“, merkt de kunstenaar op.

Een gesprek met Jan Sierhuis is een gesprek met een legende die put uit zijn memoires. Hij stond al tijdens de oorlog middenin het Amsterdamse kunstmilieu, exposeerde met kunstenaars als Karel Appel en Corneille, ontmoette Salvador Dalí en was bevriend met dichters als Bert Schierbeek, Gerrit Achterberg, Gerrit Kouwenaar en Lucebert. Regelmatig valt de naam Sandberg, aan wie de hele generatie veel te danken had.

„Als jongen van vijftien, zestien jaar, stond ik op straat te schilderen. Zo leerde ik iedereen kennen. Ik kon gewoon doorschilderen, de rest moest onderduiken.“

Hij herinnert zich hoe hij een schilderijtje van het Paleis op de Dam in de oorlog ruilde met een sigarenhandelaar voor een, tijdens de hongerwinter onbetaalbaar, witbrood. Een paar jaar geleden zag hij het doekje terug in Nice; op het jacht van diezelfde man.

Van het buiten schilderen leerde hij de methodiek: „Dat is heel belangrijk, daarmee ontwikkel je een gevoel voor ruimtelijkheid in kleur en diepte. Zo’n lucht“, wijst hij op een landschap met twee koeien, „had ik anders nooit zo kunnen schilderen.“

Van meet af aan was hij gefascineerd door de expressionisten. Kees van Dongen met zijn stadsgezichten en mannenportretten was een voorbeeld. Maar in de serie ‘Spaanse dans’ herken je ook de invloed van kunstenaars als Vélasquez en Goya, vooral door de zwaarte van de kleuren: diep rood en een scala aan grijstinten die naar zwart neigen.

Met onlangs een haast uitverkochte tentoonstelling in Amsterdam en nu weer deze expositie in Rucphen, waar alleen al op de opening talloze doeken zijn verkocht, vraag je je af wat deze kunstenaar zich nog kan wensen. Als ik hem vraag of hij wel eens aan stoppen denkt, moet hij lachen: „Nee! Wat moet ik dan gaan doen?“ 


Solo-expositie van Jan Sierhuis.

Tot en met 19 november bij Galerie Dom'Arte in Rucphen.